سرفه یک عمل ارادی یا غیر ارادی است که موجب پاکسازی گلو و راه های تنفسی از میکروب، ذرات خارجی، مایعات و… است. گاهی اوقات سرفه یکی از نشانههای بیماری است ولی دراکثر موارد بدون نیاز به دارو بهبود می یابد.
علت سرفه چیست؟
همانطور که گفته شد در اکثر اوقات سرفه کاملا طبیعی است و جای برای نگرانی نیست. ولی گاهی اوقات سرفه میتواند از علایم بیماری ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، کرونا، و یا مشابه آن باشد. که در این حالت دستگاه تنفسی دچار عفونت می شود. در برخی موارد که ویروس موجب سرفه میشود نیاز به انجام درمان خاصی نیست.
انواع سرفه ها
سرفهها دارای انواع مختلفی هستند که با تشخیص نوع سرفه می توان اقدامات درمانی لازم را در کوتاه ترین زمان اتخاذ کرد.
-
سرفه خشک
سرفهای که بدون ایجاد مخاط بینی و خلط در گلو باشد سرفه خشک است که سرفه بدون خلط هم می گویند. از عوارض سرفه خشک می توان به؛ گلودرد، احساس زخم در گلو، التهاب، خشکی گلو و خارش ته حلق اشاره کرد. گاهی برخی افراد پس از ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا و یا به دلیل خشکی هوا یا خشکی نای دچار سرفه خشک میشوند. سرفه خشک مزمنی که حداقل سه هفته طول بکشد می تواند نشانه ی آسم، آلرژی، برونشیت و ذاتالریه باشد. سرفه خشک و سرفه مرطوب (خلطدار) هر دو از نشانه های کرونا هستند، اما سرفه خشک در کرونا شایعتر از سرفه های خلطدار است که به سرفه خشک کرونایی معروف است.
-
سرفه تر یا مولد
سرفه مرطوب یا مولد، سرفهای است که همراه با خروج خلط یا مخاط از گلو باشد. سرفه خلطی از علایم ابتلا به سرماخوردگی، آنفولانزا و ذات الریه است. بیمار در این حالت مدام حس میکند که خلط زیادی در پشت گلو دارد و نتیجه آن سرفه های مداوم است. اگر رنگ خلط، زرد کمرنگ یا سفید باشد طبیعی است. ولی اگر رنگ خلط سبز، قهوهای ویا زرد پررنگ باشد، نشان دهنده عفونت باکتریایی است. اگر خلط خونی یا غیر طبیعی باشد باید سریعا به پزشک مراجعه نمایید.
برخی دیگر از انواع شایع سرفه موارد زیر هستند:
- سرفه همراه با خسخس سینه یا سرفه شبانه از سرفه های خشک در کودکان است که به خاطر آنفولانزا یا سرماخوردگی در کودکان اتفاق می افتد.
- آسم، حساسیت و تولد زودرس هم از دیگر علت های سرفه خشک آلرژیک در کودکان به هستند.
- سرفه خروسکی نوعی دیگر از سرفه است که ناشی از بیماری خروسک است که باعث سرفه های خشک و خارش گلوی شدید می شود.
- سیاه سرفه، بیماری که علائمی شبیه به سرماخوردگی داد، اما سرفه های خشک به مرور تبدیل به سرفه های سریع تر و شدیدتری میشود خصوصاً هنگام شب.
-
سرفه های کوتاه مدت (حاد)
گاهی اوقات قسمتهای فوقانی مسیرهای هوایی دچار عفونت شده و حلق و گلو را تحت تأثیر قرار میدهد. دلایل عمده ابتلا به این نوع عفونت ابتلا به آنفلوانزا، سرماخوردگی، التهاب حنجره (لارنژیت)، سوزش و ورم گلو و آلرژی و حساسیت های فصلی می باشد.
اما برخی اوقات قسمت پایینی مسیر هوایی و ریهها درگیر عفونت میشوند. این نوع عفونت از دلایل ابتلا به تب یونجه، برونشیت حاد و ذات الریه است. این نوع سرفه ها معمولا کمتر از 3 هفته طول میکشد.
-
سرفه های طولانی (مزمن)
سرفه های طولانی مدت و مزمن معمولا بدلیل؛ استعمال سیگار، خلط و موکوسی که از گلو به پایین می رود، آسم، برونشیت های مزمن، رفلاکس معده به مری و عوارض برخی داروها بروز می کند. سرفه مزمن در کودکان هم معمولا بدلیل آسم و یا برخی انواع کرونا است. در مواردی نادر سرفه مزمن میتواند بدلیل بیماری هایی همچون؛ سل، عفونت های قارچی ریه و یا به دلیل سرطان ریه اتفاق بیفتد. مدت زمان سرفه مزمن در افراد بزرگسال بیشتر از 8 هفته و در کودکان و خردسالان اغلب بیشتر از 4 هفته به طول می انجامد.
-
سرفه های حملهای
این نوع سرفهها باعث بروز حملات سرفهای شدید و پی در پی شده و بسیار آزار دهنده هستند. سرفههای حملهای بخاطر درد درناحیه دیافراگم، شکم، معده و یا سردرد اتفاق می افتد. سیاه سرفه یک نمونهی سرفه حملهای است. دردهای عضلانی و حالت تهوع نیز به همراه حملات سرفهای رخ میدهد.
- سرفه های روزانه
- سرفه خشک شبانگاهی
- سرفه به همراه تب
- سرفه دائمی
اگر دیدید سرفه کودکان و حتی بزرگسالان بیشتر از 3 هفته طول کشید و هیچگونه بهبودی حاصل نشده حتماً به پزشک عمومی یا متخصص مراجعه کنید. دلایل دیگری نیز وجود دارند که در صورت مشاهده باید به پزشک مراجعه کنید:
- به تدریج بدتر شدن سرفه
- مشاهده تورم یا تودههایی کوچک در گردن
- کم شدن وزن
- سرفههای شدید و پی در پی
- مشکل در بلع
- تغییر در تون صدا
- سرفه همراه با بالا آوردن خون
- به سختی نفس کشیدن
- درد در ناحیه قفسه سینه
- تب مداومی که کاهش نمی یابد
اگر به همراه سرفه، علائم زیر را مشاهده کردید میتوان احتمال داد که سرفهی بیمار از علائم ابتلا به کروناست:
- مشاهده تب یا لرز
- تنگی نفس
- ضعف بدن، خستگی عمومی و بی حالی
- احساس درد در بدن یا دردهای عضلانی
- سردرد
- نداشتن حس چشایی یا بویایی یا هردو
- احساس سوزش گلو یا درد در گلو
- داشتن حالت تهوع و استفراغ
- داشتن آبریزش بینی
پس دقت داشته باشید که سرفه خشک، حتماً به معنای ابتلا به کرونا نیست. تشخیص قطعی کرونا پس از انجام تست کرونا (PCR) مشخص خواهد شد.
درمان سرفه خشک و تر در خانه
بهترین درمان سرفه کودکان و بزرگسالان در مواردی که عامل بیماری ویروسی است: داشتن استراحت کامل، نوشیدن مایعات گرم فراوان و مصرف غذاهای غیر سرخ کردنی است. زیرا آنتی بیوتیک بر روی ویروسها تأثیری ندارد.
روشهای درمانی خانگی سرفه خشک طبق توصیه های طب سنتی عبارتند از:
عسل و لیمو
محبوبترین و اعجاز برانگیزترین ماده در درمان خانگی سرفه خشک که می تواند در دسته داروهای بدون نسخه قرار گیرد عسل است. آب لیمو به دلیل داشتن ویتامین c و خاصیت آنتی اکسیدانی در درمان سرماخوردگی و سرفه تاثیر بسزایی دارد و ترکیب عسل به همراه آب لیمو می تواند شربت موثری برای رفع سرفه باشد
نوشیدن زیاد مایعات
نوشیدن مایعات فراوان خصوصاً مایعات گرم مثل؛ چای یا انواع دمنوشهای گیاهی به رقیق سازی موکوس های غلیظ و خارج شدن سریعتر خلط کمک میکند.
عسل
عسل یک مسکن طبیعی است و با پوشش دهی غشای مخاطی که دچار التهاب و تحریک شده موجب تسکین گلو درد و التیام سرفه خشک میشود. همچنین آنزیمهای طبیعی موجود در عسل موجب کوتاهتر شده دورهی سرفه خشک ناشی از عفونتهای باکتریایی میشود.
آب هویج
هویج به دلیل داشتن انواع ویتامینها و مواد مغذی به عنوان آنتیاکسیدان قوی عمل می کند و سرفه خشک و خسخس را بهبود می بخشد. آب هویج را بگیرید مقداری آب و عسل به آن اضافه کرده و در طول روز چندین بار بنوشید
چای زنجبیل
زنجبیل به دلیل داشتن خاصیت ضد التهابی در تسکین سرفه خشک موثر است. زنجبیل برای رفع حالت تهوع و درد نیز مفید است. در تحقیقات ثابت شده که خاصیت ضد التهابی زنجبیل، موجب شل شدن مخاط موجود در دستگاه تنفسی شده و باعث پاکسازی راههای هوایی و گلو میشود.
آویشن
آویشن یک داروی گیاهی موثر در درمان سرفه و گلودرد است. همانطور که با آویشن شربتهای زیادی برای درمان بیماری های تنفسی تولید شده است. شما میتوانید روزانه تا 2 فنجان دمنوش آویشن جهت درمان سرفه خشک به این صورت که 1 قاشق غذا خوری آویشن را درون 2 فنجان آب جوش دم نموده و پس از 10 دقیقه میل نمائید.
هوای مرطوب
هوای خشک موجب تشدید سرفههای خشک میشود باکمک دستگاه رطوبت ساز هوای اتاق را مرطوب نگهدارید همچنین روزانه دوش آب گرم بگیرید.
استنشاق اسانس گیاهان
درمان سرفه خشک با استفاده از رایحه درمانی. برای نمونه، بوییدن اسانس اکالیپتوس به تنهایی یا به همراه بخور در تسکین سرفه خشک و باز شدن راه تنفسی میتواند موثر باشد.
بخور دادن
خشکی هوا میتواند سرفه خشک را تشدید نماید. استفاده از دستگاه بخور در اتاق و یا انجام بخورآب جوش جهت افزایش رطوبت هوا و درمان سرفه خشک بسیار میتواند موثر باشد.
غرغره آب نمک
غرغره آب نمک در بهبود گلودرد و سوزش گلوی ناشی از سرفه خشک کمک زیادی میکند. نمک به دلیل داشتن خاصیت ضد باکتریایی در از بین بردن باکتریهای موجود در فضای دهان و گلو موثر است. یک قاشق چای خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کرده و در طول روز چندین بار غرغره نمایید. همچنین غرغره آب نمک پیش از خواب در بی حسی و تسکین گلو درد موثر خواهد بود.
